Przedstawione organizacje byłych wychowanków i wychowanek szkół średnich łowickich do roku 1939 dobitnie świadczyły o istnieniu wśród nich żywej więzi koleżeńskiej. Odczuwano potrzebę jej utrzymywania. We wspomnieniach chętnie wracano do miejsc swoich młodzieńczych przeżyć, często bardzo dramatycznych.
-
Spis treści
- Akademickie Koło Łowiczan
- Koło b. Wychowańców Szkoły Realnej w Łowiczu
- Koło Wychowanek Żeńskiej Szkoły Łowickiej
- Koło b. Wychowanków Państwowego Seminarium Nauczycielskiego
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, w Łowiczu funkcjonowały dwie szkoły średnie ogólnokształcące /męska i żeńska/. Znaczna część maturzystów i maturzystek kierowała się wówczas na studia do Warszawy. Powstało tam – na wzór innych – w 1921 roku Akademickie Koło Łowiczan. Wpisane zostało ono na listę
stowarzyszeń studenckich Politechniki Warszawskiej. Należeli do niego nie tylko studenci Politechniki, ale również wszystkich ówczesnych uczelni stołecznych. Celem Akademickiego Koła Łowiczan było utrzymanie kontaktów wzajemnych i gromadzenie środków pieniężnych na udzielanie pomocy potrzebującym
studentom. Opiekunem Koła był prof. Antoni Xiężopolski, wychowanek Łowickiej Szkoły Realnej. Jedyną formą łączności z dawnym środowiskiem były corocznie organizowane bale akademickie organizowane tradycyjnie w dniu 1 lutego w Łowiczu. Cieszyły się one zawsze bardzo dużym powodzeniem.
Pracę kulturalną na rzecz środowiska łowickiego podjęto dopiero po 1930 roku. Szczególne zaangażowanie w tym kierunku wykazali: Tadeusz Gumiński, Zygmunt Pągowski i Jan Wegner. Po przeszło dziesięcioletniej działalności Akademickie Koło Łowiczan w 1932 roku przestało istnieć. Ówczesne władze szczebla centralnego, mając trudności polityczne z opozycyjnie nastawioną młodzieżą akademicką, zabroniły działalności kołom prowincjonalnym skupiającym młodzież z kilku uczelni.
Koło b. Wychowańców Szkoły Realnej w Łowiczu
W warunkach odrodzonej państwowości polskiej odżyła zrodzona w niewoli idea utworzenia Koła b. Wychowańców Szkoły Realnej w Łowiczu. Wyraźne
kształty przybrała ona na Zjeździe Koleżeńskim zorganizowanym w dniach 4 i 5 czerwca 1922 roku. W punkcie 1. Uchwały Zjazdu przyjęto: Zorganizować Koło b. Wychowańców łowickiej szkoły realnej o szerokich celach społecznych i towarzyskich. Siedzibą Koła stała się Warszawa, gdzie mieszkała większość członków założycieli. Postawiono sobie szerokie pole działania. Priorytetem działalności było jednak podtrzymanie więzi koleżeńskiej i samopomoc, a także utrzymanie związku z Państwowym Gimnazjum Męskim im. Ks. Józefa Poniatowskiego w Łowiczu, będącego naturalnym przedłużeniem tradycji dawnej szkoły średniej. Pierwszym prezesem Koła został profesor Politechniki Warszawskiej Mieczysław Bronikowski. Obdarzony został godnością Prezesa Honorowego.
Członkowie Koła b. Wychowańców Łowickiej Szkoły Realnej spotykali się na comiesięcznych zebraniach. Odbywały się one w pierwszy poniedziałek po piętnastym każdego miesiąca w Warszawie w lokalu Stowarzyszenia Techników przy ulicy Czackiego 3/5 o godzinie 19.00. Posiedzenia Zarządu organizowano w pierwszy poniedziałek po pierwszym każdego miesiąca w mieszkaniu adwokata Lucjana Parzyńskiego przy ulicy Jerozolimskiej 15. Spotykano się o godzinie osiemnastej.
- Mieczysław Bronikowski – prezes (zam. Lwowska 12 m. 5)
- Czesław Rybiński – wiceprezes (zam. Piękna 52 m. 4)
- Wacław Gaładyk – gospodarzowy (zam. Marszałkowska 72a m. 11)
- Stanisław Żarski – gospodarzowy (zam. Ogrodowa 32 m. 8)
- Józef Sokołowski – sekretarz (zam. Koszykowa 30 m. 8)
- Mieczysław Wielowieyski – skarbnik (zam. Bagatela 8 m. 1)
Skład Zarządu przedstawiał się następująco:
Poszerzył się także zakres działalności Koła. Przyjęto na siebie między innymi: zasilanie funduszu Towarzystwa Opieki Pozaszkolnej, opieka nad Gimnazjum im. Ks. Józefa Poniatowskiego (dawna Szkoła Realna w Łowiczu) w postaci substydiowania warsztatów, biblioteki, orkiestry itp., pomoc w opłacaniu czesnego studentów wyższych uczelni, b. wychowańców wspomnianego gimnazjum.
W 1924 roku zebrania koleżeńskie odbywały się w lokalu Lutni w gmachu Filharmonii (wejście od ulicy Sienkiewicza 8) w pierwszą sobotę po piętnastym każdego miesiąca o godzinie dwudziestej. Odbywały się również spotkania towarzyskie wraz z rodzinami i innymi zapraszanymi gośćmi.
Działalność wydawnicza była nader skromna. Oprócz jednostronicowych informacji z działalności Koła, wydano jedynie Kalendarzyk Koła b. Wychowańców Szkoły Realnej na rok 1923. Stanowi on dziś cenne źródło historyczne. Zawiera między innymi ponad czterysta nazwisk uczniów szkoły.
Przed III Zjazdem (z dnia 19 czerwca 1927 roku) odbyło się w Warszawie w dniu 21 maja 1927 roku V doroczne Walne Zebranie Koła Wychowańców b. Szkoły Realnej w Łowiczu.
- Prezes – Mieczysław Bronikowski, prof. Politechniki Warszawskiej
- Wiceprezes – Czesław Rybiński, generał
- Sekretarz – Aleksander Janczewski, dyrektor
- Sekretarz – Michał Grundwald
- Skarbnik – Stanisław Arczyński, inżynier
- Członek Zarządu – Stanisław Żarski, dyrektor
- Członek Zarządu – Zygmunt Przyrembel, inżynier
- Członek Zarządu – Wacław Gaładyk, inżynier
- Zastępca Członka Zarządu – Edmund Strzałkowski, inżynier
- Zastępca Członka Zarządu – Aleksander Gałajewski
- Zastępca Członka Zarządu – Józef Sokołowski
Wybrano Zarząd w składzie:
- Antoni Markowski
- Zygmunt Łapiński
- Stefan Kolaszyński
Komisję Rewizyjną stanowili:
W 1932 roku wobec likwidacji Akademickiego Koła Łowiczan, zmniejszania się liczby członków na skutek ubytków naturalnych, dokonano zmiany statutu. Stowarzyszenie przyjęło nazwę Koło byłych wychowańców i wychowanek Średnich Szkół Łowickich (dawniej Koło byłych Wychowańców Łowickiej Szkoły Realnej). Jego siedzibą pozostała nadal Warszawa. Koło posiadało własną pieczęć. Odtąd jego członkami mogli być także przedstawiciele młodszego pokolenia wychowanego już w niepodległej Polsce. Celem Koła było zbliżenie pomiędzy sobą byłych wychowańców oraz byłych wychowanek Szkół Łowickich zarówno pod względem życia towarzyskiego, jak też i samopomocy materialnej. Koło posiadało osobowość prawną. Mogło nabywać nieruchomości, zawierać wszelkie umowy i zaciągać zobowiązania.
-
Dla osiągnięcia tych celów Koło mogło:
- posiadać własny lokal, bibliotekę i czytelnię;
- wyłaniać z grona swych członków komisję w celu rozpatrywania spraw związanych z działalnością Koła
- gromadzić dane statystyczne związane z działalnością Koła
- wydawać książki i broszury
- utrzymywać stosunki ze stowarzyszeniami mającymi wspólne cele, zapraszać specjalistów różnych dziedzin na odczyty i zebrania dyskusyjne
- zorganizować kasę wzajemnej pomocy dla swych członków i ich rodzin
- udzielać doraźnej pomocy materialnej swym członkom i ich rodzinom
- organizować zjazdy, zebrania towarzyskie i wycieczki dla swych członków i ich rodzin, rozwijać życie kulturalne i towarzyskie wśród swych członków
Członkowie Koła dzielili się na rzeczywistych i honorowych. Rzeczywistym członkiem Koła mógł być każdy wychowaniec lub wychowanka Szkół Łowickich, którzy zostali przyjęci przez Zarząd. Członków honorowych Koła wybierało Walne Zgromadzenie na wniosek Zarządu za wybitną działalność dla Koła. Nie mieli oni obowiązku płacenia składek.
Członek rzeczywisty Koła miał prawo do:
- brania udziału w Walnych zgromadzeniach
- stawiania wniosków i głosowania
- wybierania i wybieralności
- korzystania z pomocy Koła
Członkowie Koła mieli obowiązki:
- płacić regularnie składki
- przestrzegać przepisów Statutu
- wykonywać uchwały Walnych Zgromadzeń
- wypełniać sumiennie funkcje powierzone im przez Koło
- przyczyniać się w miarę możliwości do rozwoju i znaczenia Koła
Fundusze Koła stanowiły:
- jednorazowe wpisowe przy przyjęciu członka do Koła (w 1932 roku wynosiło ono 5 zł)
- składki członków (10 zł rocznie)
- opłaty nadzwyczajne, uchwalane i przeznaczane na cele wskazane przez Walne Zgromadzenie
- ofiary i zapisy w gotówce, nieruchomościach, przedmiotach itp.
- dochody z ewentualnych przedsięwzięć urządzanych przez Koło
Zasady przechowywania tych funduszy określało Walne Zgromadzenie. Mogło ono też przeznaczyć ich część na kapitał rezerwowy oraz na inne cele.
Najwyższą władzą było Walne Zgromadzenie członków Koła. Zarząd Koła zajmował się bieżącymi sprawami. Nad prawidłowością wydatków czuwała Komisja Rewizyjna. Składała się ona z trzech członków nie należących do składu Zarządu i wybieranych przez Walne Zgromadzenie. Zarząd Koła składał się z 7 członków i 3 zastępców, wybieranych spośród rzeczywistych członków na przeciąg trzech lat. Członkowie Zarządu wybierali corocznie ze swego grona prezesa, wiceprezesa, sekretarza i jego zastępcę oraz skarbnika. Spotykali się w miarę potrzeb, lecz nie mniej niż sześć razy do roku. Zarząd reprezentował Koło na wszystkich imprezach zewnętrznych, zarządzał wszelkimi sprawami i majątkiem.
Członkami założycielami stowarzyszenia byli:
- Czesław Rybiński, generał
- Mieczysław Bronikowski, profesor Politechniki Warszawskiej
- Lucjan Parzyńsk, adwokat
- Władysław Łopieński
Ostatnią informacją o działalności Koła, w okresie międzywojennym, jest sprawozdanie z Walnego Zgromadzenia Koła, które odbyło się 19 czerwca 1937 roku w Warszawie w lokalu Lutni. Oprócz bieżących spraw tyczących się działalności statutowej, przeprowadzono wybory do Zarządu.
-
Po wyborach skład Zarządu przedstawiał się następująco:
- prof. Mieczysław Bronikowski – prezes
- dr inż. Zygmunt Przyrembel – wiceprezes
- Antoni Markowski – wiceprezes
- inż. Michał Grundwald – sekretarz
- Leon Koss – skarbnik
Członkami Zarządu zostali: inż. Wacław Gaładyk, inż. Stanisław Arczyński, inż. Stefan Ołdakowski, ich zastępcami: inż. Edmund Strzałkowski, Alicja Bublewska i mec. Zygmunt Modzelewski.
Przedstawiono i jednogłośnie przyjęto wniosek o nie przyjmowaniu w poczet członków Koła Żydów i osób pochodzenia żydowskiego.
Bardzo istotnym wydarzeniem było powstanie Oddziału Łowickiego Koła b. Wychowanków i Wychowanek Średnich Szkół Łowickich. Brak bliższych informacji co do daty jego powstania.
Dnia 10 września 1936 roku odbyło się w świetlicy Pocztowego Przysposobienia Wojskowego w Łowiczu Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Oddziału. Na przewodniczącego Zebrania wybrano Franciszka Balcera. Omówiono między innymi program prac Oddziału, jego historię i przeprowadzono uzupełniające wybory do Zarządu.
-
Skład Zarządu przedstawiał się następująco:
- mgr Janina Bączkowska – prezes
- mgr Barbara Szmidtówna – I wiceprezes
- Janina Ostrowska – II wiceprezes
- Ludwika Hartwiżanka – skarbnik
- Franciszek Balcer – członek
- Eugenia Szeremeti – członek
- Irena Adamczykowa – członek
- Eugeniusz Kolaszyński – zastępca członka
- S. Tomaszkiewicz – zastępca członka
Poczynania Zarządu Oddziału bardzo pozytywnie ocenił prof. Mieczysław Bronikowski. Dalszą działalność Koła i Jego Oddziału uniemożliwił wybuch wojny w 1939 roku. roku.
Wychowankowie Łowickiej Szkoły Realnej, którzy uczęszczali do niej po strajku szkolnym 1905 roku nie byli przyjmowani na członków wymienionych organizacji, chociaż po pewnym czasie społeczeństwo polskie odstąpiło od bojkotu szkoły rosyjskiej. W tej sytuacji zmuszeni oni byli do odbycia w Łowiczu własnego Zjazdu w dniu 29 czerwca 1924 roku. Natomiast uczestnicy strajku szkolnego w 1905 roku, zgromadzili się na Zjeździe Koleżeńskim w 25 rocznicę jego wybuchu to jest w 1930 roku.
Koło Wychowanek Żeńskiej Szkoły Łowickiej
W dniu 8 czerwca 1924 roku zostało zawiązane Koło Wychowanek Żeńskiej Szkoły Łowickiej. Miało ono na celu podtrzymanie więzów koleżeńskich, organizowanie współżycia koleżeńskiego i gromadzenie środków finansowych na budowę bursy im. Bronisławy Bronikowskiej dla uczennic wymienionej szkoły. Przewodniczącą Koła była Irena Jędrzejewska. Pierwsze zebranie odbyło się w niedzielę 15 czerwca o godzinie jedenastej. Brak jest bliższych szczegółów o działalności tego Koła.
Koło b. Wychowanków Państwowego Seminarium Nauczycielskiego
Również przy Państwowym Seminarium Nauczycielskim w Łowiczu istniało od 1923 roku Koło Maturzystów, zwane inaczej Kołem Byłych Wychowanków. Celem działalności tego Koła, jak i poprzednio omówionych, było przede wszystkim utrzymywanie kontaktu ze szkołą, z nauczycielami i młodszymi kolegami oraz, ze względu na specyfikę szkoły, wzajemne dzielenie się doświadczeniami i przeżyciami ze swojej pracy zawodowej. Dla realizacji swych celów, Koło organizowało co pięć lat Zjazdy Koleżeńskie, na których oprócz wzajemnych spotkań i miłych wspomnień, zebrani wysłuchiwali także naukowych referatów, wygłaszanych przez
znakomitości szczególnie z nauk pedagogicznych. Na zjazdach podejmowano wszelkiego rodzaju uchwały. Do wykonania ich powoływano zarząd, który miał także na celu zorganizowanie następnego zjazdu. W miarę potrzeb organizowano zebrania. Zarząd spełniał również funkcję reprezentacyjną. Długoletnim prezesem Koła Byłych Wychowanków Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Łowiczu był Stefan Tomaszewski.
Stosunek Koła do swej macierzystej uczelni był bardzo serdeczny. Nici wdzięczności i przyjaźni łączyły absolwentów seminarium z jego dyrektorami i nauczycielami. Dzięki temu, Koło przez swych przedstawicieli, brało czynny udział we wszystkich ważniejszych uroczystościach szkolnych.
Członkowie Koła pomogli przy organizacji uroczystości z okazji piętnastolecia upaństwowienia seminarium. Z tej okazji w listopadzie 1934 roku odbył się nadzwyczajny zjazd absolwentów. Koło Maturzystów było także jednym z fundatorów tablicy pamiątkowej ku czci poległych uczniów w 1920 roku. Przychodzono także z pomocą materialną niezamożnym, ale zdolnym uczniom. W tym celu założono specjalny fundusz stypendialny.
